میلگردها از جمله سطح مقطع‌های فولادی بسیار کاربردی هستند که امروزه در بسیاری از پروژه‌های صنعتی و غیر صنعتی به کار می‌روند. این مقاطع فولادی می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی همچون ترکیبات سازنده، سایز و ابعاد، کاربردها، شکل ظاهری، استاندارد تولید و … دسته‌بندی شده و از تنوع بالایی برخوردارند. میلگردهای ساختمانی از جمله انواع میلگردهایی هستند که بیشتر به منظور تقویت بتن به کار می‌روند در حالی که میلگردهای صنعتی به واسطه مشخصات فیزیکی و ترکیبات خاص خود در صنایعی همچون ماشین‌سازی، ابزارسازی، قطعه‌سازی و … استفاده می‌شوند. در ادامه این مطلب به بررسی تفاوت میلگرد صنعتی و میلگرد ساختمانی پرداخته میشود.
آشنایی با میلگرد ساختمانی و صنعتی
میلگرد (Rebar) در حقیقت یک سطح مقطع فولادی است که می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و در پروژه‌های مختلفی به کار برود. میلگرد ساختمانی معمولاً به شکل ساده یا آجدار تولید شده و برای تقویت بتن در سازه‌های ساختمانی به کار می‌رود و از استانداردهایی همچون A1، A2، A3 و A4 برای دسته‌بندی آن‌ها استفاده میشود. میلگردهای صنعتی از فولادهای آلیاژی یا کربنی با ترکیبات خاصی تولید شده و می‌توانند به شکل گرد، شش ضلعی و حتی توخالی تولید شوند و در صنایع مختلف مانند ماشین‌سازی و … به کار می‌روند.
مطلب مرتبط: میلگرد حرارتی چیست؟
مهم‌ترین تفاوت‌های میلگرد صنعتی و میلگرد ساختمانی
همان‌طور که گفته شد میلگردها هم همچون تیرآهن، ناودانی، پروفیل، نبشی و سایر مقاطع فولادی می‌توانند بر اساس پارامترهای متعددی دسته‌بندی شوند و تنوع بسیار زیادی دارند. میلگردهای صنعتی و ساختمانی در کنار شباهت‌های متعدد می‌توانند از تفاوت‌های خاص و ویژه‌ای برخوردار باشند که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر خواهند بود.
ترکیبات شیمیایی میلگرد
اولین و مهم‌ترین تفاوت میلگرد صنعتی و میلگرد ساختمانی به ترکیبات شیمیایی آن‌ها مربوط خواهد بود و هرکدام از این میلگردها می‌توانند از آلیاژ و ترکیبات ویژه‌ای تولید شده و طبیعتاً ویژگی‌ها و مشخصات فیزیکی و شیمیایی متفاوتی خواهند داشت.
فولاد به کار رفته در تولید میلگرد ساختمان از جنس فولاد ساده کربنی بوده و حدوداً 0.2 تا 0.5 درصد کربن دارد. همچنین عناصر آلیاژی این میلگردها بسیار محدود و در حد ناچیز می‌باشد. این میلگردها اغلب در استانداردهای A1، A2، A3 و A4 تولید شده و کاربرد اصلی آن‌ها تقویت و بهبود خواص بتن در سازه‌ها خواهد بود. هدف اصلی استفاده از این میلگردها هم دستیابی به استحکام کششی مناسب، قابلیت خم‌کاری و جوش‌پذیری بالا است.
در میلگردهای صنعتی نیز از فولاد آلیاژی یا کربنی با خواص ویژه استفاده شده به‌گونه‌ای که درصد کربن آن بیشتر یا کمتر از میلگردهای ساختمانی باشد. از مهم‌ترین عناصر آلیاژی این میلگردها می‌توان به کروم (Cr)، نیکل (Ni)، مولیبدن (Mo)، وانادیوم (V)، منگنز (Mn)، سیلیکون (Si) و … اشاره کرد و هدف از استفاده از این میلگردها افزایش مقاومت به سایش، حرارت، خوردگی و بهبود ماشین‌کاری می باشد. این میلگردها نیز بر اساس استانداردهای صنعتی CK45، ST52، 16MnCr5، 1.7225 (42CrMo4) و … تولید می‌شوند.
ابعاد و اندازه میلگرد
دیگر تفاوت میلگرد صنعتی و میلگرد ساختمانی به ابعاد و اندازه آن مربوط است چرا که هر کدام از این میلگردها می‌توانند از قطر، سایز، اندازه و ابعاد مختلفی برخوردار باشند.
قطر میلگردهای ساختمانی می‌تواند از 6 تا 40 میلی‌متر متفاوت باشد و سایزبندی رایج آن‌ها نیز شامل سایزهای ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۴، ۱۶، ۱۸، ۲۰، ۲۵، ۳۲ و ۳۶ میلی‌متر خواهد. این میلگردها معمولاً در اندازه استاندارد 12 متری تولید شده و ابعاد آن‌ها دارای تلرانس نسبتاً زیادی است.
میلگردهای صنعتی از نظر سایز و دقت تولید تنوع و حساسیت بیشتری نسبت به میلگردهای ساختمانی دارند به‌گونه‌ای که قطر این میلگردها از 3 تا 100 میلی‌متر متفاوت بوده و سایزبندی آن‌ها نیز مهندسی‌تر و تخصصی‌تر بوده و شامل سایزهایی همچون 5.5، 7، 22.4، 63 میلی‌متر و … می‌باشند. این میلگردها معمولاً در اندازه‌های 3 تا 6 متری تولید می‌شوند هرچند که قابلیت سفارشی‌سازی نیز دارند. تلرانس ابعادی این میلگردها بسیار دقیق و کمتر از میلگردهای ساختمانی بوده و معمولاً دارای تلرانس کمتر از 0.1 میلی‌متر می‌باشند.
شکل ظاهری
یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی میلگردهای ساختمانی و صنعتی، شکل ظاهری آن‌ها است. میلگردهای ساختمانی معمولاً به شکل آجدار تولید می‌شوند تا بتوانند چسبندگی بتن را افزایش بدهند و از لغزش آن‌ها در داخل سازه جلوگیری شود. در مقابل میلگردهای صنعتی معمولاً به شکل صاف و بدون عاج تولید می‌شوند تا امکان ماشین‌کاری، برش و شکل‌دهی دقیق روی آن‌ها فراهم شود. از نظر سطح مقطع نیز میلگردهای صنعتی می‌توانند به صورت دایره، شش ضلعی، مثلث و مستطیل تولید شوند درحالی که میلگردهای ساختمانی دارای اشکال محدودتری می‌باشند.
خواص مکانیکی
پارامتر دیگری که می‌تواند به عنوان تفاوت میلگرد صنعتی و میلگرد ساختمانی بررسی شود، خواص مکانیکی این محصولات است. میلگردهای ساختمانی دارای مقاومت کششی خوبی بوده و از قابلیت خم‌پذیری و جوش‌پذیری مناسبی برخوردارند و خواص مکانیکی آن‌ها بیشتر بر روی استحکام و انعطاف‌پذیری تمرکز دارد. در مقابل میلگردهای صنعتی دارای مقاومت بالاتر به کشش، سختی و سخت شدن سطح (هاردنس) است و می‌تواند تحت شرایط سخت‌تر مثل سایش، فشار بالا و حرارت زیاد مقاومت کند. این میلگردها همچنین دارای خاصیت ارتجاعی و مقاومت به خستگی بهتری بوده و نسبت به میلگردهای ساختمانی خواص مکانیکی پیشرفته‌تری دارد.
مطالعه بیشتر: میلگرد عرضی چیست؟
کاربردها
یکی دیگر از مهم‌ترین و اصلی‌ترین تفاوت‌های میلگرد ساختمانی و صنعتی، کاربردهایی است که این میلگردها دارند. با توجه به ویژگی‌ها، مشخصات و قابلیت‌هایی که برای هرکدام از این میلگردها عنوان شد می‌توانند استفاده‌های متعددی داشته باشند. از مهم‌ترین کاربردهای میلگردهای ساختمانی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- تقویت بتن در ساختمان‌ها، پل‌ها و سازه‌های عمرانی
- آرماتور‌بندی ستون‌ها، دیوارها و فونداسیون ساختمان
- افزایش مقاومت کششی و جلوگیری از ترک‌خوردگی بتن
- استفاده در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی با استانداردهای مشخص
میلگردهای صنعتی نیز می‌توانند از کاربردهای منحصربه‌فردی برخوردار باشند که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون ساخت قطعات ماشین‌آلات و ابزارهای صنعتی، تولید شافت‌ها، پیچ‌ها، مهره‌ها و قطعات متحرک، استفاده در صنایع خودروسازی، قالب‌سازی و قطعه‌سازی و … هستند.
علاوه بر موارد گفته شده میلگردهای ساختمانی و صنعتی می‌توانند از نظر جوش‌پذیری و قیمت نیز متفاوت باشند. میلگردهای صنعتی به دلیل ترکیبات شیمیایی خاص و آلیاژهای ویژه، روش تولید و کاربردهایی که دارد از قیمت بالاتری برخوردار است در حالی که میلگردهای ساختمانی قیمت پایین‌تری دارند.
از نظر جوش‌پذیری نیز میلگردهای ساختمانی به دلیل داشتن فولاد ساده، جوشکاری ساده‌تری داشته و احتمال ترک‌خوردگی و کاهش خواص بعد از جوشکاری کم خواهد بود در حالی که میلگردهای صنعتی به دلیل داشتن آلیاژهای خاص از جوشکاری سخت‌تری برخوردار بوده و نیازمند تکنیک‌ها و تجهیزات ویژه هستند و برای جلوگیری از ترک و کاهش خواص آن‌ها باید از پارامترهای دقیق جوشکاری استفاده شود.
بیشتر بخوانید: دلایل شکست میلگرد
جمع‌بندی
میلگردهای ساختمانی و میلگردهای صنعتی از جمله انواع میلگردهای فولادی کاربردی هستند که می‌توانند در صنایع مختلف به کار بروند. از جمله مهم‌ترین تفاوت‌های این میلگردها می‌توان به ترکیبات و آلیاژهای به کار رفته در تولید، کاربردها، قیمت، جوش‌پذیری، ابعاد و اندازه‌ها، شکل ظاهری و … اشاره کرد.