ناودانی‌های فولادی از جمله سطح مقطع‌های بسیار کاربردی هستند که کاربردهای متعددی در ساخت تشکیلات دریایی، ساخت نمای ساختمان‌ها، بنای معماری، ساخت چهارچوب‌ها، ساخت خرپا، ساخت ماشین‌آلات و … دارند. ناودانی‌ها نیز همچون انواع مقاطع فولادی دیگر دارای یک طول عمر مشخص بوده و ممکن است تحت شرایط مختلف طول عمر آن‌ها کاهش یا افزایش پیدا کند. در ادامه این مطلب به بررسی مهم‌ترین روش‌های نگهداری و راهکارهای افزایش عمر ناودانی فولادی پرداخته میشود.
ناودانی فولادی و ویژگی‌های آن
ناودانی (Channel beam) در حقیقت یک سطح مقطع U است که از یک سطح افقی به نام جان و دو سطح عمودی با نام بال تشکیل شده است. این مقطع فولادی می‌تواند بر اساس فاکتورهای متعددی همچون جنس مواد سازنده، استاندارد تولید، نحوه تولید، ابعاد و اندازه، ضخامت و … دسته‌بندی شود و از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- مقاومت عالی در برابر تنش‌های خمشی و کششی
- اشغال فضای کم
- سرعت نصب بالا در ساختمان‌ها
- کم بودن وزن اسکلت فلزی
- مقاومت بالا در برابر ضربه
مهم‌ترین عوامل مؤثر بر طول عمر ناودانی
همان‌طور که گفته شد هر کدام از مقاطع فولادی مانند شمش آهن، میلگرد، نبشی، ناودانی سنگین و سبک و … می‌توانند از یک طول عمر مشخصی برخوردار باشند اما عوامل متعددی می‌توانند بر روی کاهش یا افزایش طول عمر آن‌ها مؤثر باشند. از مهم‌ترین عواملی مؤثر در طول عمر ناودانی‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
شرایط محیطی
مهم‌ترین پارامتری که تأثیر مستقیمی بر روی طول عمر تمامی مقاطع فولادی دارد، شرایط محیطی است که شامل مواردی همچون میزان رطوبت، تغییرات دمایی و … هستند. محیط‌هایی که دارای رطوبت بالایی هستند موجب زنگ‌زدگی و خوردگی سریع ناودانی فولادی شده و طول عمر آن را کاهش می‌دهند به همین دلیل استفاده از ناودانی گالوانیزه و ناودانی‌های پوشش دهی شده می‌تواند از این مشکل جلوگیری کند.
تغییرات دمایی نیز می‌تواند بر روی ساختار فیزیکی ناودانی و پیوندهای مولکولی آن تأثیر داشته باشد و طول عمر مفید ناودانی را کاهش بدهد.
بارگذاری و تنش‌های مکانیکی
تنش‌های مکانیکی هم از جمله عواملی است که می‌تواند بر روی طول عمر انواع ناودانی و انواع مقاطع فولادی مؤثر باشد. در اصل بارهای دینامیکی و استاتیکی مداوم و سنگین می‌توانند باعث خستگی و شکست ناودانی‌ها شده و طول عمر آن‌ها را کم کند. همچنین لرزش و شوک‌های متعدد می‌توانند باعث کاهش مقاومت و کاهش طول عمر آن‌ها شوند.
مواد خورنده
زمانی که ناودانی در محیط‌های خورنده قرار گرفته و در معرض مواد شیمیایی و … باشد ممکن است با سرعت بیشتری دچار خوردگی و زنگ‌زدگی شود به همین دلیل حتماً باید از پوشش‌های محافظتی و … استفاده شود.
کیفیت مواد اولیه ناودانی
امروزه شرکت‌ها و برندهای مختلف از مواد اولیه با درجه و گریدهای مختلفی در تولید محصولات خود استفاده می‌کنند. هرچقدر مواد به کار رفته در تولید ناودانی کیفیت بالاتری داشته باشد و بر اساس استانداردهای اصولی تولید شده باشد می‌تواند طول عمر بیشتری داشته باشد.
اصلی‌ترین علائم کاهش طول عمر ناودانی
ناودانی‌های فولادی به‌گونه‌ای طراحی و تولید می‌شوند که با مشاهده علائم مختلف به راحتی می‌توان به کاهش طول عمر آن‌ها پی برد. اصلی‌ترین علائمی که نشان می‌دهند طول عمر ناودانی در حال کاهش پیدا کردن است می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- زنگ‌زدگی و خوردگی در سطح ناودانی
- تغییر رنگ و پوسته پوسته شدن ناودانی
- ترک و شکستگی‌های ریز و درشت و از بین رفتن انعطاف‌پذیری ناودانی
- نشت آب و مایعات در زمان بارندگی
- آویزان شدن ناودانی در اثر تحمل فشار و وزن زیاد
- تجمع رسوبات و مواد زائد در سطح و داخل ناودانی
راهکارهای افزایش عمر ناودانی فولادی
همان‌طور که گفته شد عوامل و فاکتورهای متعددی می‌توانند بر روی کاهش طول عمر مفید ناودانی، تیر آهن و انواع مقاطع فولادی مؤثر باشند که با شناسایی آن‌ها و استفاده از راهکارهای مناسب می‌توان از این معضل جلوگیری کرد. به صورت کلی برای افزایش عمر ناودانی فولادی می‌توان از راهکارها و روش‌های زیر استفاده کرد:
انتخاب ناودانی‌های استاندارد
اولین راهکاری جلوگیری از خراب شدن ناودانی و افزایش طول عمر آن، استفاده از ناودانی‌های استاندارد است که در ساخت آن‌ها از مواد و متریال باکیفیت استفاده شده است. هرچقدر مواد اولیه ناودانی‌ها کیفیت بالاتری داشته باشند، ناودانی نیز می‌تواند طول عمر بالاتری داشته باشد و در برابر عوامل خارجی و شرایط محیطی مقاومت بیشتری از خود نشان بدهد.
استفاده از پوشش‌های محافظتی
در حقیقت اصلی‌ترین دشمن مقاطع فولادی مایعات و رطوبت است و زمانی که از این مقاطع در برابر این عوامل محافظت شود می‌توانند راندمان بیشتری داشته و برای مدت زمان بیشتری عمر کنند. برای پوشش دهی ناودانی فولادی می‌توان از دو روش اصلی استفاده کرد:
- در روش اول می‌توان با استفاده از رنگ‌های ضد زنگ و پوشش‌های اپوکسی از تماس مستقیم سطح ناودانی با رطوبت و عوامل خورنده جلوگیری کرده و طول عمر آن را به شکل قابل توجهی افزایش داد.
- دومین روش استفاده از پوشش‌های محافظتی، گالوانیزاسیون است. در این روش افزایش عمر ناودانی فولادی یک لایه نازک از فلز روی از طریق فرآیند گالوانیزاسیون بر روی سطح خارجی ناودانی کشیده میشود و مقاومت آن را در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی به شدت افزایش خواهد داد.
طراحی اصولی نصب سازه‌ها
زمانی که سازه‌ها و پروژه‌ها به صورت اصولی و استاندارد طراحی شوند، ناودانی‌ها کمتر در معرض فشار و تنش‌های خارجی قرار گرفته و فشار و بارهای کمتری تحمل می‌کنند. این مسائل باعث می‌شوند که ناودانی‌ها کمتر دچار آسیب‌هایی همچون خمیدگی، شکستگی و … شده و طول عمر بیشتری داشته باشند.
نگهداری و سرویس مستمر
انجام بازرسی‌های دوره‌های و بررسی کامل ناودانی‌ها نیز می‌تواند یک راهکار مؤثر برای افزایش طول عمر آن‌ها باشد. در این بازرسی‌ها هرگونه آسیب و خسارتی مشخص خواهد شد و می‌توان با تعمیر و ترمیم سریع‌تر آن‌ها از توسعه آسیب و کاهش طول عمر ناودانی‌ها جلوگیری کرد. به صورت کلی قبل از نصب و بعد از نصب ناودانی‌ها در پروژه‌ها باید اقدامات مختلفی انجام داد که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
قبل از نصب ناودانی باید حتماً آن‌ها در یک محیط خشک و دارای تهویه مناسب نگهداری کرد تا از زنگ‌زدگی و خوردگی آن‌ها جلوگیری شود.
قبل از نصب و زمان نصب باید از وارد شدن هرگونه آسیب، خراش و ضربه‌ای به ناودانی‌ها جلوگیری شود چرا که ممکن است باعث ضعیف شدن ناودانی و احتمال آسیب‌های بیشتر آن‌ها شود.
نصب و اجرای ناودانی نیز باید به شکلی اصولی و استاندارد و توسط افراد متخصص و ماهر انجام شود تا از هرگونه شکستگی، خمیدگی و … جلوگیری شود.
کدام ناودانی طول عمر بیشتری دارد؟
ناودانی‌های فولادی می‌توانند بر اساس فاکتورهای متعددی دسته‌بندی شوند اما به صورت کلی به دو دسته ناودانی سنگین و ناودانی سبک تقسیم می‌شوند. هر کدام از این مقاطع از ویژگی‌ها و مشخصات فنی ویژه‌ای برخوردار بوده و می‌توانند طول عمر مشخصی داشته باشند. به صورت کلی ناودانی‌های سنگین به واسطه نوع کاربردها، ابعاد و اندازه ها، وزن و ضخامت، نحوه تولید و… از طول عمر بیشتری برخوردار بوده و در برابر عوامل خارجی مقاومت بیشتری دارند. قیمت ناودانی سنگین هم به دلیل ویژگی‌ها و قابلیت‌های بهتر از ناودانی سبک بیشتر است هر چند که همانند قیمت نبشی تحت تأثیر فاکتورهای متعددی قرار خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: ناودانی سنگین چیست؟
جمع‌بندی
ناودانی فولادی از جمله مقاطعی است که کاربردهای صنعتی و غیر صنعتی متعددی دارد و بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی میشود. از جمله مهم‌ترین راهکارهای افزایش عمر ناودانی فولادی می‌توان به انتخاب ناودانی‌های استاندارد، استفاده از پوشش‌های محافظتی، طراحی مناسب نصب سازه‌ها، نگهداری و سرویس مستمر اشاره کرد.
