ساختمان‌ها از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شوند و در هر کدام از این بخش‌ها از مواد و مصالح مختلفی استفاده میشود. فونداسیون یکی از اصلی‌ترین بخش‌های ساختمان است که به عنوان مبنای اصلی سازه بارهای وارد شده از طرف دیوارها را در سطح زمین توزیع می‌کنند. فونداسیون ساختمان به صورت کلی به 3 دسته فونداسیون عمقی، فونداسیون سطحی و فونداسیون شناور تقسیم میشود.
فونداسیون نواری یکی از فونداسیون‌های سطحی است که از مزایا و معایب ویژه‌ای برخوردار است و در ساختمان‌های مختلفی به کار می‌رود. در ادامه مطلب بررسی خواهد شد که فونداسیون نواری یا پی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد.
فونداسیون نواری یا پی چیست؟
به صورت کلی فونداسیون یا پی پایه و اساس یک ساختمان است و همان‌طور که گفته شد انواع مختلفی دارد و انتخاب آنها می‌تواند بر اساس عواملی همچون نوع ساختمان، اندازه، ابعاد و ظرفیت تحمل خاک اطراف آن و … باشد. فونداسیون به صورت کلی دارای سه وظیفه اصلی انتقال بار سازه به زمین، توزیع بار به طور یکنواخت و لنگر انداختن سازه خواهد بود.
فونداسیون نواری از جمله رایج‌ترین انواع فونداسیون‌های گسترده و سطحی است که در ساخت ساختمان‌های مسکونی و تجاری استفاده میشود. این فونداسیون وظیفه انتقال بار به زمین را بر عهده دارد.
مطلب مرتبط: میلگرد عرضی چیست؟
انواع فونداسیون نواری و اجزای آن
در حقیقت فونداسیون نواری از 3 عنصر اصلی بتن، میلگرد و قالب تشکیل میشود و هر کدام از این عناصر می‌توانند نقش پررنگی در عملکرد پی ساختمان داشته باشند. به صورت کلی بتن به دلیل مقاومت کششی بالا، ماده اصلی تشکیل دهنده فونداسیون نواری بوده و میلگردها نیز می‌توانند با ایجاد یک شبکه فلزی، مقاومت کششی بتن را بالا ببرند.
فونداسیون‌های نواری به شکل نوارهای پیوسته در زیر دیوارها و ستون‌ها اجرا شده و به دو دسته فونداسیون ساده و مسلح تقسیم می‌شوند. فونداسیون ساده در خاک های مقاوم و تراکم بالا و فونداسیون‌های مسلح در خاک های سست و با مقاومت پایین به کار می‌روند. همچنین فونداسیون نواری با توجه به شکل مقطع عرضی، نحوه قرارگیری در خاک، نوع بار و … تقسیم‌بندی شده و به شرح جدول تنظیمی زیر هستند:
| نوع فونداسیون نواری | میزان مقاومت | شکل مقطع عرضی | کاربردهای فونداسیون |
| فونداسیون نواری پاشنه‌دار | زیاد | مستطیل یا مربع پاشنه‌دار | ساختمان‌های مسکونی، تجاری و … که نیاز به مقاومت بیشتری دارند |
| فونداسیون نواری مستطیلی | متوسط | مستطیل | ساختمان‌هایی که وزن متوسطی دارند |
| فونداسیون نواری مربعی | متوسط رو به پایین | مربع | ساختمان‌های مسکونی و معمولی با وزن کم |
| فونداسیون نواری مخلوط | متغیر | ترکیبی از دو یا چند نوع فونداسیون نواری | ساختمان‌هایی که شرایط خاصی دارند |
| فونداسیون نواری دال | زیاد | دال | ساختمان‌های عظیم و سنگین |
مزایا و معایب فونداسیون نواری
همان‌طور که گفته شد فونداسیون نواری از جمله فونداسیون‌های رایج ساختمانی است که در بسیاری از ساختمانی‌های مسکونی، تجاری و … به کار می‌روند. این فونداسیون‌ها همانند سایر بخش‌های ساختمان و مصالح مختلفی همچون تیر آهن می‌توانند مزیت‌ها و معایب منحصربه‌فردی داشته باشند. از جمله مهم‌ترین مزیت‌های فونداسیون نواری می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- فونداسیون نواری انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
- این فونداسیون می‌تواند به واسطه اجزایی که دارد از طول عمر بالایی برخوردار بوده و در برابر فشارها و … بسیار مقاوم باشد.
- فونداسیون نواری انواع مختلفی دارد که می‌توانند بارهای زیادی را تحمل کنند.
- این فونداسیون‌های به واسطه تنوع بالا قابلیت استفاده در انواع خاک های مختلف را دارد.
- این فونداسیون می‌تواند به واسطه مقاومت بالا و ویژگی‌های متعدد برای انواع ساختمان‌های چند طبقه و صنعتی در مناطق زلزله‌خیز مناسب باشد چرا که از امنیت بالایی برخوردار است.
در کنار تمامی مزیت‌های گفته شده، فونداسیون‌های نواری می‌توانند معایب و ایراداتی نیز داشته باشند که مهم‌ترین آنها شامل مواردی همچون هزینه تعمیر بالا، نیاز به مهارت و تخصص بالا برای اجرا، نیاز به فضای زیاد، نیاز به عایق‌بندی مناسب و … هستند.
مطالعه بیشتر: مهار دیوار با میلگرد چگونه انجام می شود؟
مراحل ساخت و اجرای فونداسیون نواری
به صورت کلی اجرای پی و فونداسیون ساختمان از مهم‌ترین مراحل به شمار می‌رود و لازم است که بر اساس استانداردها، قوانین و ضوابط بین‌المللی اجرا شود. به صورت کلی فونداسیون نواری در 6 مرحله اصلی اجرا میشود که به شرح زیر خواهند بود.
- مرحله اول خاک‌برداری است که باید متناسب با کاربری ساختمان، تعداد طبقات و مساحت آن در عمق مشخصی انجام شود. عمق خاک‌برداری در این مرحله باید توسط مهندسین و افراد متخصص تخمین زده شود.
- در مرحله دوم و بعد از خاک‌برداری نوبت به قالب‌بندی پی می‌رسد. در این مرحله از قالب‌های چوبی یا فلزی برای نگهداری بتن و مصالح پی استفاده میشود.
- بعد از اجرای قالب‌بندی بر اساس نقشه، نوبت به بتن‌ریزی می‌رسد که می‌تواند به شیوه‌های سنتی و یا به شکل مدرن و با استفاده از تجهیزات پیشرفته انجام شود
- در مرحله چهارم و بعد از اجرای بتن‌ریزی نوبت به آرماتوربندی می‌رسد. در این مرحله باید میلگردهای طول و عرضی در داخل بتن قرار داده شود تا مقاومت آن افزایش پیدا کند
- در مرحله پنجم باید با استفاده از تجهیزات و لوازم پیشرفته میزان تراکم بتن را افزایش داده و به استحکام بیشتر آن کمک کرد
- در نهایت و در مرحله پایانی باید قالب‌های بتن برداشته شود.
فونداسیون نواری پیش‌ساخته
امروزه بسیاری از مواد و مصالح ساختمانی به منظور کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت، افزایش ایمنی، کاهش مصرف مواد و مصالح و … به صورت پیش ساخته تولید شده و به محل پروژه منتقل می‌شوند. فونداسیون نواری پیش ساخته نیز در کارخانه تولید شده و سپس به محل احداث ساختمان منتقل خواهد شد. این فونداسیون‌ها به دلیل سرعت اجرای بالا و کنترل دقیق کیفیت در کارخانه، گزینه‌ای مناسب برای پروژه‌های ساختمانی با زمان‌بندی فشرده خواهند بود و می‌توانند راندمان بسیار خوبی داشته باشند.
در اصل این فونداسیون‌ها برای پروژه‌های دور افتاده با شرایط محدود گزینه مناسبی خواهد بود. در مقاله‌ای تحت عنوان دسته‌بندی نبشی، به بررسی انواع نبشی‌ها، ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و کاربردهای آن پرداخته شده که می‌تواند اطلاعات مفیدی به خواننده ارائه کند
هزینه اجرای فونداسیون نواری
در حقیقت هرکدام از بخش‌های ساختمان می‌تواند هزینه‌های مختلفی داشته باشد و لازم است که برای برآورد و محاسبه این هزینه‌ها به نکات و جوانب مختلفی توجه داشت. از مهم‌ترین فاکتورهای مؤثر در هزینه‌های اجرای فونداسیون نواری می‌توان به متراژ و مساحت ساختمان، حجم و مقدار مصالح مورد نیاز، عمق فونداسیون، سایز و ابعاد میلگردها، هزینه‌های نیروی اجرایی و … اشاره کرد. در مقاله دیگری به بررسی آهن اسفنجی، ویژگی‌ها و کاربردهای آن پرداخته شده که مطالعه آن خالی از لطف نیست.
بیشتر بخوانید: سازه صنعتی یا سازه فلزی چیست؟
جمع‌بندی
فونداسیون نواری از جمله فونداسیون‌های سطحی است که به شکل نوارهای پیوسته در زیر دیوارها و ستون‌ها اجرا شده و برای انتقال بار سازه به زمین، توزیع بار به طور یکنواخت و لنگر انداختن سازه به کار می‌رود. این فونداسیون انواع مختلفی داشته و در انواع ساختمان‌های مسکونی، تجاری و … استفاده میشود.
