مهم‌ترین و اصلی‌ترین نقطه ضعف سازه‌های بتنی که امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند، مقاومت پایین آنها در برابر نیروهای جانبی و فشارهای وارده می‌باشد؛ به همین دلیل از میلگردها برای افزایش مقاومت کششی و خمشی آنها استفاده میشود. میلگرد یا آرماتورها به عنوان یک عامل تقویت‌کننده این سازه‌ها همانند سایر سطح مقطع‌های فولادی بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی دسته‌بندی می‌شوند.
میلگرد عرضی از جمله آرماتورهای فولادی است که جهت تقویت بتن و سازه‌هایی ازاین‌قبیل به کار می‌رود. در ادامه این مطلب از فولاد آذر آذین بررسی خواهد شد که میلگرد عرضی چیست و چه ویژگی‌ها و کاربردهایی دارد.
میلگرد عرضی چیست؟
میلگرد عرضی (Transverse Rebar) یکی از انواع میلگردهای فولادی است که با استفاده از فولاد کربن دار تولید شده و می‌توان در ضخامت‌های مختلفی تولید شود. این میلگردها می‌تواند ضخامت بالایی از نظر عرضی داشته باشد و در برابر فشارهای برشی و پیچشی مقاومت بالایی دارد. میلگرد عرضی گاهی هم با نام خاموت شناخته می‌شوند هرچند که تفاوت‌هایی با خاموت دارند و در اصل خاموت زیرمجموعه میلگردهای عرضی است.
به صورت کلی به میلگردهایی که هم راستا با طول تیر، ستون و سایر اعضای اصلی سازه بتنی به کار بروند میلگردهای طولی و به میلگردهایی که هم راستا با عرض این اجزا به کار می‌روند میلگرد عرضی گفته میشود. میلگردهای عرضی می‌توانند به صورت عمودی بر روی میلگردهای طولی قرار بگیرند.
انواع میلگردهای عرضی
همان‌طور که گفته شد میلگردهای طولی و عرضی می‌توانند در جهت چینش در کنار اجزای مختلف سازه متفاوت باشند در حالی که شباهت‌های متعددی دارند. میلگردهای عرضی همچون میلگردهای طولی می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای متعددی دسته‌بندی شوند و از تنوع بالایی برخوردارند. به صورت کلی میلگردهای عرضی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
شکل ظاهری
این میلگردها بر اساس شکل ظاهری می‌توانند به دو دسته میلگرد تنگ باز و میلگرد تنگ بسته تقسیم شوند. میلگردهای تن باز می‌توانند انواع مختلفی همچون تک شاخه، دو شاخه، چند شاخه و رکابی داشته باشند و میلگردهای تن بسته نیز می‌توانند به صورت هم‌زمان از قابلیت پیچ و برش برخوردار باشند.
کاربردها
از نظر کاربردها در ستون نیز میلگردهای عرضی به دو دسته اصلی مارپیچ و خاموت پهلویی تقسیم خواهند شد. دسته مارپیچ عبارت است از فراگرفتن کامل میلگرد طولی با انعطاف‌پذیری عالی و خاموت پهلویی هم شامل اشکال مربع و مستطیل در 2، 4 و 6 شاخه خواهد بود.
زاویه خم
از نظر زاویه خم نیز میلگردهای عرضی به دو دسته اصلی میلگرد عرضی ساده و میلگرد عرضی مهندسی تقسیم می‌شوند. دسته عرضی ساده دارای خم قلاب صاف یا قائم بوده در حالی که میلگرد عرضی مهندسی دارای خم قلاب 45 درجه می‌باشد.
فناوری تولید
از نظر فناوری تولید نیز میلگردهای عرضی می‌توانند انواع مختلفی همچون میلگردهای سنتی، معمولی، مارپیچ، سلولار یا مدور و میلگردهای ربات داشته باشند که هر کدام می‌توانند ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشند.
میلگرد سنتی ساده‌ترین نوع میلگرد و خاموت است که با استفاده از یک اهرم و با کمک دست توسط کارگران ساخته شده و معمولاً به‌صورت مربع بوده و از پرمصرف‌ترین نوع آرماتورهای عرضی در سازه می‌باشند.
میلگردهای معمولی که شباهت زیادی به میلگردهای سنتی دارند با این تفاوت که در ساخت آنها از ابزاری مثل میز خم کن، صفحه و آچار مخصوص استفاده میشود
میلگردهای مارپیچی که با استفاده از دستگاه CNC ساخته شده و در سایزها و کاربردهای مختلفی وجود دارند.
میلگردهای ربات که شباهت بالایی به میلگردهای مارپیچی دارند و با دستگاه CNC ساخته می‌شوند با این تفاوت که یک مربع در گوشه آنها ساخته خواهد شد.
میلگردهای سلولار که با تکنولوژی pi-systems تولید شده و به حلقه‌های بسته شباهت دارند و از مقاومت فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند.
مطلب مرتبط: مهار دیوار با میلگرد چگونه انجام می شود؟
مهم‌ترین کاربردهای و مزایای میلگرد عرضی چیست؟
میلگردهای عرضی همانند انواع مقاطع فولادی دیگر می‌توانند به واسطه ویژگی‌هایی که دارند از مزیت‌ها و کاربردهای متعددی برخوردار باشند. از جمله مهم‌ترین مزیت‌های میلگردهای عرضی می‌توان به مواردی همچون مقاومت بالا در برابر فشارهای کششی و خمشی، محافظت از نمای بتن، تنوع زیاد، ارتقای کارکرد لنگر خمشی ابتدایی، کمک به جلوگیری از ترک‌خوردگی و ریزش سازه، حفظ شکل بتن و … اشاره کرد. با توجه به ویژگی‌ها و مزیت‌هایی که برای این میلگردها عنوان شد می‌توان گفت مهم‌ترین و اصلی‌ترین کاربرد آن در صنعت ساخت و ساز و ساختمان‌سازی است.
در حقیقت این میلگردها می‌توانند فشارهای کششی، خمشی، برشی و پیچشی زیادی را تحمل کرده و به حفظ شکل بتن و افزایش استحکام آن کمک کند. این میلگردها همچنین می‌توانند در تیرها، ستون‌ها و بخش فونداسیون سازه‌های بتنی استفاده شوند. به صورت کلی این میلگردها را می‌توان در صنعت ساختمان‌سازی، پل‌سازی، سدسازی، سوله سازی و … به کار برد.
نحوه عملکرد میلگرد عرضی
در حقیقت عملکرد میلگردهای عرضی به این شیوه است که مانع از خارج شدن آرماتورهای طولی و ترک سازه میشود. در اصل زمانی که نیروهای برشی و کمانشی به میلگردهای طولی وارد شوند، از بتن خارج می‌شوند و میلگردهای عرضی مانع از این فرآیند خواهند شد. در اصل میلگردهای عرضی مکمل میلگردهای طولی می‌باشند و هر دوی آنها در جهت تقویت سازه به کار می‌روند. به‌بیان دیگر، با تعبیه میلگردهای عرضی در مقطعی از سازه که تحت‌فشار نیروهای بیرونی است می‌توان مانع از ریزش یا شکست آن شد. به صورت کلی برای افزایش مقاومت و استحکام سازه باید مقاطع مختلف را با میلگردهای طولی و عرضی مسلح کرده تا قادر باشند در برابر نیروهای برشی و خمشی و همچنین ترک خوردگی و شکست مقاومت بالایی داشته باشند.
مهم‌ترین نکات استفاده از میلگردهای عرضی
همان‌طور که گفته شد میلگردهای عرضی می‌توانند بر اساس فاکتورهایی همچون قطر و ضخامت، فرآیند تولید، شکل ظاهری، زاویه خم و … در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار داشته باشند و هر کدام در بخش‌های مختلفی از سازه به کار بروند. این میلگردها در سایزهای ۸، ۱۰ و ۱۲ میلی‌متری تولید می‌شوند و برای نصب و اجرای آنها باید به نکات زیر توجه داشت:
- میلگردهای عرضی باید فاصله‌های ۲۰ سانتی‌متری از یکدیگر قرار داشته باشند.
- میلگردهای عرضی حتماً باید با استفاده از سیم فولادی به میلگردهای طولی متصل شوند.
- ایجاد خم در خاموت باید در دمای کمتر از ۵ درجه سانتی‌گراد انجام شود.
- انجام عملیات خمکاری مجدد در صورت نیاز باید به شیوه سرد و با استفاده از دستگاه مکانیکی
قیمت میلگرد عرضی
میلگردهای عرضی از کاربردی‌ترین مقاطع فولادی هستند و می‌توانند در صنایع ساختمان‌سازی، سدسازی، پل‌سازی و … استفاده‌های متعددی داشته باشند. قیمت این میلگردها می‌تواند تحت تأثیر عواملی همچون برند و شرکت تولیدکننده، بازار جهانی فولاد، میزان عرضه و تقاضا، فروشگاه عرضه‌کننده، نوع میلگرد و جنس مواد اولیه آن، وزن و ضخامت میلگردها، استانداردهای میلگرد، قیمت ارز، مشخصات شیمیایی و مکانیکی میلگردها، کاربرد، قیمت مواد اولیه، حجم و تعداد خریداری‌شده و … باشد. برای خرید میلگرد باید به تمامی موارد گفته شده توجه داشت چرا که قیمت این محصولات می‌تواند به صورت لحظه‌ای دچار تغییر شود.
بیشتر بخوانید: تفاوت میلگرد و مفتول در چیست؟
جمع‌بندی
میلگردهای عرضی میلگردهایی هستند که هم راستا با عرض تیر، ستون و سایر اعضای اصلی سازه استفاده می‌شوند و می‌توانند انواع مختلفی از نظر ظاهری، زاویه خم، فرآیند تولید و … داشته باشند. این میلگردها به دلیل ویژگی‌ها و مزیت‌های متعدد می‌توانند کاربردهای صنعتی و غیر صنعتی متعددی داشته باشند.